Stress preparation – introductie

2 juni 2017 | More, SIM

Stress op de SEH

We werken in een omgeving waarin vaak veel van ons gevraagd wordt. Dit is nou juist een van de mooie zaken in ons werk: altijd uitdagend! Als je niet uitgedaagd wordt, dan ligt verveling en apathie op de loer. Echter, wanneer we echter overvraagd worden kan die uitdagende situatie juist omslaan in een bedreiging.

Waar dit omslagpunt ligt is van veel factoren afhankelijk:

  • Algemene kennis, vaardigheden en ervaring. Denk maar even terug aan de eerste keer dat je bij een reanimatie betrokken was en vergelijk dat met hoe je dat nu ervaart. Waarschijnlijk was je de eerste keer behoorlijk onder de indruk van wat er gebeurde en zat je op een veel hoger stressniveau dan de laatste keer. Je was de eerste keer waarschijnlijk overvraagd en je bent nu beter toegerust op die uitdaging.
  • Fitheid. Als je vermoeid bent of hongerig of slecht in je vel zit, loop je ook eerder tegen je limieten aan dan wanneer die omstandigheden optimaal zijn.

Uitdagingen/stressvolle situaties zijn divers en op verschillende niveaus. Herinner je de eerste keer dat je zelf een wond mocht hechten terwijl je supervisor op je vingers stond te kijken? Of stel je een patiënt voor die als gevolg van een penetrerend thoracaal trauma op de SEH in een reanimatiesetting belandt en jij het komende kwartier de enige arts bent die iets voor de patiënt kan betekenen…

Maar ook niet-technische situaties: het sollicitatiegesprek voor die baan, waar je al een paar jaar van droomt. Of stel je voor dat je aan ouders moet vertellen dat hun kind het niet gered heeft… Hoe verschillend ook, allemaal situaties waarbij je zeker stress zult ervaren en moet zorgen dat je optimaal presteert.

In de situatie van de grootste stress vallen we terug op basale reacties: fight, flight or freeze. Als je in die zwarte zone/paniekzone komt heb je niets meer aan je kennis, vaardigheden en CRM-skills: je valt terug op dierlijke instincten.

 

increasing stress

Fysieke reacties bij verschillende stressniveau’s

 Je kan er echter wel voor zorgen dat bepaalde situatie minder stressvol worden ervaren. Dit kan door opdoen van kennis en ervaring, maar ook door te trainen.

 

 

Performance curve: uitdaging is nodig, maar als het ons overstijgt wordt het een bedreiging. Wanneer dit omslagpunt is, is afhankelijk van veel factoren: persoon, kennis/vaardigheden, omstandigheden als omgeving/team/tijdstip, et.

Training

(Simulatie)training en/of stress inoculation training kan misschien helpen om het omslagpunt op de curve op te schuiven naar rechts. In situaties met een stressniveau geldt: ‘We do not rise to the level of our expectations. We fall to the level of our training.’ Training helpt om je stress niveau naar beneden te brengen, omdat de situatie lijkt op je trainingssituatie. Door goed te trainen, weet je ook onder meer druk de juiste dingen te doen. (zie ook ‘Overlearning’)

Gelukkig zijn er een aantal basale psychologische technieken die je kunt gebruiken om in een stressvolle situatie beter te presteren. Ook deze technieken kun je trainen.

1. Breathe = Tactical breathe/yoga breathe/square breathe

Dit kun je makkelijk en snel toepassen voor een shift, voor een procedure, zelfs tijdens een procedure, na een heftige resuscitatie, na een shift om te ontladen, etc. Het verlaagt niet alleen je stressniveau. maar haalt ook emotie uit de situatie. Het diep en rustig ademen is belangrijker dan dat het precies 4 seconden duurt. Stress vermindert door deze tactical breathing. (adrenaline, cortisol-levels, hartfrequentie gaan allemaal omlaag)

Voorbeeld:

De ambulance meldt zich met een scoop and run op de SEH. Ze brengen een patiënt die net daarvoor in zijn borstkas is gestoken. Zijn vitale parameters gaan hard achteruit en hij verliest het bewustzijn terwijl de ambulance de shockroom binnenrijdt. Je weet dat je een thoracostomie moet verrichten, en als dat niet helpt misschien zelfs een thoracotomie… Je neemt een langzame diepe ademteug en stelt je het vierkant hiernaast voor. Na deze diepe en gecontroleerde ademteug merk je dat je hartslag al weer wat gedaald is.

 2. Talk – positive self talk

Dit is een soort peptalk voor jezelf. Formuleer het positief. Praat jezelf stap voor stap door de situatie heen. Dit kan zowel instruerend (bijvoorbeeld: bepaal plaats – 5e intercostaalruimte voorste axillairlijn – markeer – desinfecteer- verdoven met lidocaïne 1% – pak het mes, incisie van 3 cm – etc.) als motiverend (Ik kan dit. Ik heb dit eerder succesvol gedaan. Dit heb ik getraind. Deze patiënt heeft nu mijn vaardigheden nodig.)

3. See – visualiseer

Visualiseer hoe je de situatie aanpakt (dit kun je ook uitstekend doen als voorbereiding). Visualiseren kan ook een vorm van trainen zijn! Een training die je overal en altijd kan doen! Je hebt immers alleen je eigen voorstellingsvermogen nodig. Je kunt hele scenario’s (of casuïstiek die je hebt meegemaakt) visualiseren. Of slechts een deel daarvan, bijvoorbeeld alleen de voorbereiding of een interventie. Je kunt tevens handelingen visualiseren. Bijvoorbeeld een thoraxdrain: wat heb ik nodig, wat wil ik klaar hebben liggen? Wat is mijn eerste stap en hoe voer ik die uit? Wat komt daarna? etc. Je kunt verschillende problemen die je zou kunnen tegenkomen simuleren in je visualisatie: er komt heel veel bloed uit de drain, wat moet ik dan doen?

4. Focus

Dit is het toepassen van een focus-woord of handeling waardoor je in één keer in de gewenste mentale staat komt. Dit woord/deze trigger wordt door jezelf gekozen. Dit vereist wel dat je dit veel oefent. Je zou dit woord of deze trigger ook tijdens simulaties kunnen oefenen. Een team briefing kan bijvoorbeeld het team alvast in de goede staat van paraatheid brengen. Of misschien zorgt het uitzetten van het trauma-sein op zichzelf al voor een verhoogde staat van paraatheid.

Powerposing

Powerposing helpt ook om beter te presteren! Zie ook de TEDtalk van Amy Cuddy

Overlearning

Zoals beschreven door Justin Morgenstern van First10inEM:

“Overlearning has been suggested as an effective method of enhancing performance under pressure. (LeBlanc 2009) Overlearning involves continuing to deliberately practice a skill after achieving proficiency, and could be achieved through mental practice. Under pressure, complex thought is most impaired. Overlearning can help simplify our approach. Overlearning skills can make them automatic, freeing up working memory. Furthermore, mastering skills can increase our sense of control in pressure situations.)”

Zoals in de titel al beschreven is bovenstaande blogpost slechts een kennismaking met een aantal principes van stress preparation. Omdat het wel belangrijk is om te weten wat stress met je doet, hoe je hier mee om kunt gaan én hoe je je kunt voorbereiden op stressvolle situaties raad ik je de volgende blogs en podcasts aan:

Bronnen en tips:

Speciale dank aan Chris Hicks en Emcrit.org voor hun inspirerende presentaties, FOAM en hun plaatjes!

Auteur: Jeroen Veldhuis, SEH-arts KNMG

Reviewers: Pieter Noë, SEH-arts KNMG en Leonie Geut, SEH-arts KNMG

Pin It on Pinterest

Share This